Sợi dây ký ức

“Thế giới đón Tết Nguyên đán 2021: khác biệt nhưng vẫn vui. Tết Nguyên đán là dịp lễ truyền thống quan trọng và ý nghĩa nhất tại nhiều nơi, đặc biệt châu Á. Bước từ năm con chuột sang năm con trâu, người ta muốn bỏ hết nỗi buồn cho năm cũ và gửi gắm những kỳ vọng tốt đẹp vào năm mới.” - Tuổi Trẻ Online 13/2/2021 [Link]

Thế giới đã từng chưa có Internet, Facebook, Zalo, iPhone… cũng mới vài năm trước đây thôi. Thậm chí truyền hình cũng chỉ có vài kênh. Mỗi kênh có vài chương trình. Và Netflix của những năm 1990 là cửa hàng băng đĩa đầu ngõ với những Thần Điêu Đại Hiệu, Tiếu Ngạo Giang Hồ… Độc giả sinh sau 2000 chắc khó hình dung cây viết chì còn dùng để tua cuộn băng phim, tuyệt kỹ mà các anh chị và cô bác ai cũng biết ✌️. Cái tên “Những Bông Hoa Nhỏ” là hiện thân ký ức chung của cả một thế hệ. Đài truyền hình Việt Nam trước năm 1995 chỉ phát sóng theo buổi vào lúc 9g sáng, 2g trưa và 7g chiều do trình độ kỹ thuật và nguồn kinh phí chưa đảm bảo. "Những bông hoa nhỏ" phát sóng cố định vào lúc 7g chiều sau chương trình phim truyện mở đầu buổi phát sóng tối và trước chương trình "Thời sự". Ngày đó chẳng những chỉ có một chương trình mà cả gia đình cũng chỉ có 1 màn hình. Vì sự “thiếu thốn” trăm bề này mà cả một thế hệ Việt Nam đã từng có chung một ký ức: “Những Bông Hoa Nhỏ”, “Songoku”, “Ưng Hoàng Phúc”…

Chung một sợi dây ký ức là bước đầu tiên để hình thành một cộng đồng. Tết Nguyên Đán năm 2021 đến ông Táo mỗi năm giờ cũng cả chục ông. Hàng triệu kênh YouTube, hàng trăm thần tượng, hàng tá kênh giải trí, thêm vài chục triệu đầu phim ảnh,… phân xã hội ra hàng ngàn mảnh ký ức rời rạc, chỉ có 1 điểm chung: vị trí địa lý Hà Nội, Sài Gòn, Việt Nam… Thế giới online càng lúc càng chiếm nhiều thời gian thì vị trí địa lý cũng dần mất luôn tầm quan trọng. Những hoạt động truyền thống được thực hiện giữa những thành viên trong gia đình hoặc trong xóm đang được thay thế bởi dịch vụ thương mại: giữ trẻ, chăm người già, nấu ăn, mai mối,… Chú xe ôm của cả xóm ngày ngày ngồi đầu ngõ giờ đã biến mất ở đô thị lớn.

Năm 2021 đã khác biệt nhiều so với 1991, ở cả Việt Nam và thế giới, nhưng vẫn vui nếu ta biết cách thích nghi chủ động thay vì để phong cách sống hiện đại kéo ta đi đâu ta theo nấy. Vẫn còn đó các cộng đồng bóng đá, cầu lông, bóng bàn, nghệ thuật, âm nhạc, nấu ăn,… ở địa phương. Sợi dây ký ức chung của cả cộng đồng ngày nay tuy nhiều phân đoạn, không chỉ có “Những Bông Hoa Nhỏ”, nhưng vẫn có thể kết nối và bền chặn qua vị trí địa lý. Quan trọng là không ngại khó. Tương tác với YouTube hay quyển sách dễ hơn kết nối với một người khác trên mâm cơm hay ly cà phê. Mỗi thành viên gia đình có tai nghe và màn hình laptop để xem riêng chương trình ưa thích thì dễ hơn gom cả nhà lại xem 1 phim duy nhất. Nhưng con đường dễ ngắn hạn đôi khi dẫn đến những kết quả không mong muốn dài hạn. Công nghệ có thể cố gắng làm cho giao tiếp con người càng lúc càng thuận tiện, nhưng kết nối giữa người với người sẽ chẳng bao giờ dễ cả. Sự kết nối này tuy cực khổ nhưng đáng giá. ?

Sợi dây ký ức chung của gia đình bạn là gì? Kết nối trong gia đình bạn có bị thay thế một phần bởi quá nhiều màn hình Facebook hay YouTube, phục vụ những nội dung hoàn toàn khác nhau?